Nieuwsbrief RIVUS augustus 2019

Sinds het begin van het jaar heeft RIVUS er een onderdeel bij. Sinds maart 2019 draait het platform Klimaatadaptatie. Gedurende 2018 zijn hiervoor al de nodige voorbereidingen geweest. Met bestuurders, managers en medewerkers van RIVUS-partners is een visie en een plan gemaakt om klimaatadaptatie op te pakken. Op 20 maart 2019 werd bij het bestuurlijk overleg de verbreding van RIVUS officieel.

In het platform Klimaatadaptatie staat vooral de wisselwerking tussen lokaal en regionaal centraal. Aan de hand van een nieuwe werkwijze, opgesteld door Tauw en ORG-ID, is het platform nu aan de slag met 3 verschillende werksporen:

1. Regionale kwetsbaarheden in beeld
2. Georganiseerd leren op proces
3. Kennisagenda: gezamenlijk inhoudelijke kennis ontwikkelen.

Omdat Klimaatadaptatie nog een relatief nieuw thema is, waarbij veel kaders nog in ontwikkeling zijn, was een andere werkwijze nodig dat in de afvalwaterketen (alle activiteiten tussen drinkwaterwinning en rioolwaterzuivering). In actieteams worden de 3 werksporen opgepakt. Het platform is verder een plek om met je vragen over klimaatadaptatie terecht te kunnen en inspiratie op te doen bij anderen. Iedere overheid binnen het platform heeft zijn eigen aanpak en werkt op zijn eigen snelheid. Maar deze verschillen zijn geen obstakel, men leert juist van elkaar door deze verschillen.

In deze nieuwsbrief lees je ook een interview met projectmanager Jan Supèr.

Over het onderwerp klimaatadaptatie en RIVUS verschijnt een uitgebreider artikel in het volgende nummer van het vakblad Riolering dat binnenkort uit komt.

Fotobijschrift Klimaatadaptatie hoort bij RIVUS

Het Platform Klimaatadaptatie RIVUS bijeen in Hasselt op 20 augustus 2019.

Vlnr: Jaring Walta (Olst-Wijhe), Leander Ernst (Raalte), Stan Vergeer (Kampen), Heike van Blom (Zwartewaterland), Fenny de Vries (prov. Overijssel), Thomas Braaksma (Raalte, tot 1 september 2019), Carolijn Becker (RIVUS/Tauw), Jan Supèr (RIVUS/WDODelta), Rik Zeeuwen (Deventer).

Op de foto ontbreken Anne Melse (Dalfsen), Wouter Dijk (Staphorst), Paula Bijlsma (Zwolle) en een nieuwe deelnemer vanuit WDODelta.

De Rythmeen mag zich de school met het ‘groenste schoolplein van Overijssel’ noemen. De OBS in Bathmen schepte de stoeptegels uit het plein en bracht er groen, zand en heel veel extra speelplezier voor terug.

“Het idee kwam van een groepje ouders, een jaar of 3 geleden”, vertelt Henriët Lammers, leerkracht van groep 8 en een van de begeleiders van het ombouwproject. “Zij wilden geen tegels meer op het peuterpleintje. Het pleintje is toen opnieuw ingericht. Vervolgens kwam ook het idee om het grote schoolplein aan te pakken. Daar lagen ook tegels, heel veel tegels.”

Vuurtoren

Er werd een commissie in het leven geroepen, een architect in de arm genomen en er werden ‘zandbaksessies’ georganiseerd. Henriët: “Kinderen mochten met materialen in een doos met zand meehelpen aan het ontwerp van het schoolplein. Alle ideeën zijn uiteindelijk teruggekomen op het plein. Zelfs de vuurtoren van wilgentakken.”

De Rythmeen ging met het plan naar de provincie Overijssel en werd door een kinderjury verkozen tot ‘groenste schoolplein van Overijssel’. Met de 35.000 euro verbonden aan deze eretitel, had de school een aardig startkapitaal. Henriët: “Het was een mooie opsteker, maar het was nog niet genoeg. We hebben overal geld ingezameld, met een sponsorloop en met subsidies, bijvoorbeeld voor het afkoppelen (het apart inzamelen van regenwater zodat dit niet meer op het vuilwaterriool wordt geloosd) van hemelwater (regen en sneeuw).”

Afvalwatersysteem

Een deel van dat hemelwater wordt via een afvalwatersysteem opgevangen voor het besproeien van de moestuin. En natuurlijk wordt het water gebruikt om mee te spelen.

“Kinderen vinden het fantastisch”

Het resultaat? Een prachtig natuurlijk plein waar de kinderen helemaal in hun element zijn. Een speelplein met een andere dynamiek, een ander gebruik, ook na schooltijd. “Op het oude schoolplein was eigenlijk weinig te doen”, vertelt Henriët. “Er was een duikelrek, maar dat was het dan. Nu is er zand en water, een grote klimboom en een doolhof dat is gemaakt van de oude stoeptegels. Kinderen vinden het fantastisch. Er is veel minder ruzie en ook in school zijn de kinderen rustiger. Eigenlijk is iedereen blij met het nieuwe schoolplein, behalve de schoonmaakster dan...”

De Prins Bernhardstraat werd 21 maart 2019 doelbewust onder water gezet. Het was de start van een 2-jarige proef om de waterdoorlaatbaarheid en -berging van 4 verschillende wegdelen te testen. De proef is onderdeel van de klimaataanpassingen door Deventer.

De proef kreeg veel aandacht in de pers. Hierbij het artikel dat in dagblad Trouw (pdf, 1.8 MB) is verschenen. Van de dag is door Saxion een filmpje gemaakt.

Een nieuw takenpakket brengt ook nieuwe gezichten bij RIVUS. Een tienkoppig ‘Platform klimaatadaptatie’ gaat aan de slag met klimaatadaptatie en het inpassen van deze werkzaamheden in de RIVUS organisatie. Het bestuurlijk overleg RIVUS heeft hiermee in maart 2019 ingestemd. Wat gaat er gebeuren?

Supèr nieuw bij RIVUS

Jan Supèr is nieuw binnen RIVUS, begon vlak voor de zomer. Hij is werkzaam bij het Waterschap Drents Overijsselse Delta en al enkele jaren als beleidsadviseur bezig met het beperken van de gevolgen van klimaatverandering. Nu is hij binnen RIVUS actief als projectmanager voor het werk dat moet gebeuren vanuit het landelijke Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). Jan vertelt desgevraagd: “Het gaat om samenwerken, het benutten van de voordelen van RIVUS: samen kunnen we meer en komen we verder. Aanpassen aan het klimaat is een opgave voor ons allemaal. Wat we samen kunnen, doen we vanaf nu samen in acht gemeenten, waterschapen provincie. En vooral ook met onze inwoners. bedrijven, maatschappelijke organisaties en partners”.

Wat voor werk komt er op ons af?

“De veranderingen in het klimaat maken dat er op een andere manier gekeken moet worden naar de omgeving. De verwachting is dat wij de komende jaren (vaker) te maken krijgen met weersextremen zoals hitte, droogte, wateroverlast en overstromingen. Meer ruimte voor water en meer groen in stedelijk gebied is een belangrijk streven, net zoals afkoppelen (het apart inzamelen van regenwater zodat dit niet meer op het vuilwaterriool wordt geloosd) en water vasthouden in de haarvaten van het systeem belangrijk blijft”, aldus Jan. ‘Niet-ruimtelijke maatregelen zijn er ook, bijvoorbeeld het maken van een hitteplan en extra aandacht geven aan extra kwetsbare groepen. Heel concreet is ook het creëren van meer schaduw in de stad”.

Uitdagend om mee bezig te gaan?

“Jazeker, de gevolgen van hevige wateroverlast beperken ken ik en ligt het dichtst bij RIVUS-taken. Maar mijn werkzaamheden breiden zich uit. Het gaat niet alleen om water, we komen met andere werkvelden in aanraking. En dat komt goed uit want van hitte bijv. weten we niet zoveel af. Dus nog een reden om ook andere organisaties te betrekken. In onze regio, vanuit andere steden, wellicht vanuit Europa.

Hoe zien jouw werkzaamheden eruit?

“Ik ben 12 uur per week beschikbaar voor RIVUS. Concreet gaan we aan de slag met het in kaart brengen van problemen. Het klimaat verandert; wat betekent dat dan. Daarna bekijken of dat erg is, accepteren we een mogelijk risico of nemen we maatregelen. Als het antwoord ‘ja’ is, bepalen we hoe de maatregel eruit ziet. De 7 ambities zijn weergeven in onderstaan illustratie”.

Nog niets gedaan?

In de media wordt soms de indruk gewekt dat er nog niet eerder aandacht was voor het bestrijden van de gevolge van klimaatverandering. Dat er bijvoorbeeld niet eerder aan droogte is gedacht. Weerleg dat eens. Jan: “We hebben wateraanvoerplannen gerealiseerd, er bestaat een subsidieregeling bij het waterschap, er is een klimaatatlas gemaakt en allerlei stresstesten al gedaan, en het programma Zoetwatervoorziening Oost-Nederland functioneert al enkele jaren. En gemeenten zijn al volop aan het werk met de uitvoering van no-regret maatregelen. De afstemming ontbrak nog wel eens. Nu willen we versnellen en zetten we eerst alles op een rij. Ook wat al is gedaan. Een voorbeeld zijn de stresstesten om uit te zoeken waar hittestress (problemen die onstaan in stedelijk gebied als gevolg van warmte, kan in steden oplopemn tot 8 graden meer dan buiten de stad) en/of watertekort of –overlast kan optreden. In 2020 moet iedereen zijn ambities en strategie in zijn beleid hebben staan. En in 2050 moet alles gerealiseerd zijn”.

Stresstesten en uitkomsten?

Je praat over stresstesten. Kun je iets meer vertellen wat er mee gebeurt? “We maken analyses en samen met de omgeving bespreek je of de uitkomsten erg zijn. Of er wat moet gebeuren om risico’s te beperken. 10 centimeter wateroverlast is een probleem, maar 1 x in de 1.000 jaar valt het wel mee. Over dit soort zaken moeten we praten met inhoudelijke collega’s uit de RO-hoek, in de riolering, en niet te vergeten met de politiek. Ook willen we deskundigen prikkelen om na te denken over de implicaties voor hun eigen werk. Dat geldt overigens ook binnen mijn eigen waterschap”.

Nog een afsluiter?

“Ja, het platform klimaatadaptatie bestaat uit tien deskundigen op het gebied van klimaat, water en ruimtelijke ordening. Die kunnen veel, zeker niet alles. Onze organisaties en ook inwoners en bedrijven moeten echt mee doen. Nederland is gemaakt door de Nederlanders. We hebben ons altijd aangepast aan veranderende omstandigheden. Ook nu is dat nodig”.

• 04-09-2019: Regiegroep (14:00-16:00, gemeentewerf Raalte).
• 05-09-2019: Informele bijeenkomst RIVUS met BBQ (15:30-18:30, Pr. Bernhard sluis Deventer).
• 25-09-2019: Afstemming RIVUS-FLUVIUS (09:00-10:30, gemeentehuis Zuidwolde).
• 26-09-2019: Werkatelier duurzaamheid (13:00-16:30, Dominicanenklooster Zwolle).
• 09-10-2019: Regiegroep, benen-op-tafel overleg (14:00-16:00, gemeentehuis Wijhe).
• 10-10-2019: Bijeenkomst monteurs RIVUS (12:30-16:00, Wijkcentrum Holtenbroek Zwolle).
• 06-11-2019: Regiegroep (14:00-16:00, gemeentehuis Dalfsen).
• 20-11-2019: Stuurgroep (10:00-12:00, gemeentehuis Hasselt).
• 04-12-2019: Bestuurlijk Overleg (14:00-16:00, WDODelta).